ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
Η Ιδέα Βιλαρίνιο είναι μια ποιήτρια-θρύλος στην Ουρουγουάη. Στην Ελλάδα μας συστήθηκε για πρώτη φορά την Τετάρτη 20 Μαίου στην Αθήνα. Η κριτικός λογοτεχνίας, μεταφράστρια και εκδότρια, Άννα Ινές Λάρρε Μπόρχες ήρθε από το Μοντεβιδέο για να φέρει σε επαφή την μεγάλη ποιήτρια Βιλαρίνιο με το ελληνικό κοινό, καθώς διαχειρίζεται το αρχείο και κατέχει τα δικαιώματα του πνευματικού έργου της. Ποια αλήθεια είναι η Ιδέα Βιλαρίνιο, ποιο είναι το έργο της και ποιες αρχές είχε; Ας συστηθούμε λοιπόν με τη μεγάλη δημιουργό
Ναι, θεωρώ πως θα συμβεί το ίδιο. Η Ιδέα δημιουργεί πάντα μια επικοινωνία πολύ προσωπική με τον κάθε αναγνώστη της. Αυτό ισχύει κυρίως για τα Ποιήματα της αγάπης, αλλά και για τα Νυχτερινά. Ανήκει στην κατηγορία εκείνων των μεγάλων ποιητών, οι οποίοι –δίχως να θυσιάζουν τις αισθητικές αξιώσεις τους– κατόρθωσαν να επικοινωνήσουν με τον μέσο αναγνώστη. Δεν είναι μια ποιήτρια μονάχα για ποιητές, παρόλο που μεγάλοι ισπανόγλωσσοι ποιητές τη θαύμασαν και εξακολουθούν να τη θαυμάζουν. Αναφέρομαι για παράδειγμα στον Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, τον Χουάν Χέλμαν, τον Ραούλ Σουρίτα. Είμαι βέβαιη ότι η μετάφραση της Έλενας Σταγκουράκη θα κερδίσει τόσο τους ποιητές, όσο και τον μέσο Έλληνα αναγνώστη.
Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζετε τη Βιλαρίνιο στο ελληνικό κοινό;
Ακριβώς. Η Βιλαρίνιο έχει μεταφραστεί στα γερμανικά, τα ιταλικά, εν μέρει στα αγγλικά και πολύ σύντομα θα κυκλοφορήσει μια ανθολογία της και στα γαλλικά. Είναι όμως η πρώτη φορά που παρουσιάζεται στην Ελλάδα και σε γλώσσα ελληνική. Είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι θα τη συγκινούσε πολύ η μεταγραφή της Έλεν). Παρεμπιπτόντως, το πρώτο όνομα της Ιδέας ήταν Έλενα. Ήταν το όνομα της παιδικής της ηλικίας, αν και αργότερα αποφάσισε να υπογράφει τα ποιήματά της με το όνομα που της είχε δώσει ο αναρχικός και ποιητής ο ίδιος (αν και ανέκδοτος) πατέρας της, ένα όνομα αρκετά περίεργο.
Φέρετε την ευθύνη της διαχείρισης και των δικαιωμάτων του πνευματικού έργου της Βιλαρίνιο σύμφωνα με τη διαθήκη της. Πώς προέκυψε αυτό και πόσο δύσκολο είναι για σας να φέρετε την ευθύνη αυτή;
Μένουν πολλά να γίνουν ακόμη. Μεταξύ άλλων, για παράδειγμα, να συγκεντρωθεί το κριτικό της έργο και τα δοκίμιά της που είναι εξαιρετικά. Η Βιλαρίνιο υπήρξε εξέχουσα κριτικός λογοτεχνίας και έγραψε πολύ για το έργο άλλων. Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι ότι η ίδια άφησε ανέκδοτα τα προσωπικά της ημερολόγια. Το 2013 εξέδωσα τον πρώτο τόμο, Ημερολόγια της νεότητας, μια εργασία απαιτητική, καθώς αφενός επέβαλλε την καθαρογράφηση των χειρογράφων της, αφετέρου είναι πάντα περίπλοκο να εκδίδεται υλικό τόσο προσωπικό και βιογραφικό. Μένουν να εκδοθούν τα Ημερολόγια της ενήλικης ζωής της, όπου η κυρίαρχη δυσκολία είναι ότι μιλάει με απόλυτη ειλικρίνεια για τρίτα πρόσωπα. Από τη μια δεν επιθυμώ να επέμβω στο υλικό, από την άλλη δεν είναι εύκολο νομικά και συναισθηματικά να δημοσιευτεί ένα τόσο προσωπικό υλικό. Είναι μια πρόκληση, την οποία πρέπει να αντιμετωπίσω, γιατί περιμένει και η έκδοση της πλούσιας αλληλογραφίας της. Ειδικά η ερωτική της αλληλογραφία είναι πλουσιότατη, πολύ ενδιαφέρουσα και αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη της.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ποίηση πεσιμιστική, εφόσον ο έρωτας και ο θάνατος έχουν την πρωτοκαθεδρία;
Ναι, πολύ πεσιμιστική. Ο χαρακτηρισμός «μηδενιστική» ίσως να ήταν καταλληλότερος. Το σύμπαν της Βιλαρίνιο είναι ένας κόσμος δίχως Θεό και με μια υπαρξιστική προσέγγιση του ανθρώπου και του έρωτα, γεμάτη απογοήτευση. Οι λέξεις-κλειδιά της ποίησής της είναι το «όχι», το «τίποτα» και το «ποτέ». Κάποτε τη ρώτησαν πώς είναι να ζει κανείς σκεπτόμενος ότι ο έρωτας πάντοτε τελειώνει και η ζωή παύει με τον ερχομό του θανάτου. Εκείνη απάντησε ότι ναι μεν είναι κάτι πολύ σκληρό, αλλά ακριβώς αυτή η γνώση είναι που κάνει το βίωμα της ζωής και του έρωτα περισσότερο δυνατά και βαθειά. Αυτή είναι η κοσμοθεωρία της: δεν υπάρχει μέλλον, δεν υπάρχει ελπίδα, αλλά ζούμε το παρόν όσο πιο έντονα γίνεται.
Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Βιλαρίνιο πραγματοποίησε διασκευές σε έργα αρχαίων Ελλήνων τραγικών όπως ο Σοφοκλής ή ο Ευρυπίδης. Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο που την είλκυε στους συγγραφείς αυτούς;
Η Ιδέα υπήρξε καθηγήτρια συγκριτικής λογοτεχνίας και έτρεφε ιδιαίτερη προτίμηση για την ελληνική λογοτεχνία. Οι μεταφράσεις της ήταν σχεδόν πάντα αναθέσεις από διευθυντές ή ανεξάρτητες εταιρείες θεάτρων που εκτιμούσαν τον τρόπο της να κάνει αυτά τα κείμενα να μιλούν με φυσικότητα και ποιητικότητα.
Ποια θα είναι κατά τη γνώμη σας η ανταπόκριση των Ελλήνων απέναντι στο έργο της δημιουργού; Οι στίχοι της Βιλαρίνο θα ενώσουν τους δυο λαούς;
Για να είμαι ειλικρινής, μάλλον όχι. Δεν θεωρώ ότι η ποίηση της Βιλαρίνιο ενώνει λαούς, αντιθέτως συνδέεται απευθείας με τον κάθε αναγνώστη χωριστά, με ό,τι πιο προσωπικό και βαθύ έχει ο καθένας. Περνά από ψυχή σε ψυχή. Έτσι οδεύει η μεγάλη ποίηση και έτσι συμβαίνει πάντοτε με αυτήν.
Σίγουρα, η Ουρουγουάη, το Ρίο ντε λα Πλάτα, η αίσθηση που μοιράζεται η Ιδέα με το τάνγκο –το οποίο τόσο της άρεσε και τη στιχουργική του οποίου μελέτησε ακούραστα– θα είναι προφανή στους Έλληνες αναγνώστες που θα πλησιάσουν το έργο της. Εκείνοι θα αναγνωρίσουν μια ιδιαίτερη παράδοση, όχι άλλη από αυτήν της Ουρουγουάης και του Ρίο ντε λα Πλάτα, μια παράδοση αυστηρή και μελαγχολική. Νομίζω ότι αν μπορώ να υποσχεθώ κάτι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αυτό είναι η βαθειά προσωπική συγκίνηση κατά την ανάγνωση της ποίησης αυτής.
Σίγουρα, η Ουρουγουάη, το Ρίο ντε λα Πλάτα, η αίσθηση που μοιράζεται η Ιδέα με το τάνγκο –το οποίο τόσο της άρεσε και τη στιχουργική του οποίου μελέτησε ακούραστα– θα είναι προφανή στους Έλληνες αναγνώστες που θα πλησιάσουν το έργο της. Εκείνοι θα αναγνωρίσουν μια ιδιαίτερη παράδοση, όχι άλλη από αυτήν της Ουρουγουάης και του Ρίο ντε λα Πλάτα, μια παράδοση αυστηρή και μελαγχολική. Νομίζω ότι αν μπορώ να υποσχεθώ κάτι στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αυτό είναι η βαθειά προσωπική συγκίνηση κατά την ανάγνωση της ποίησης αυτής.
Η παρουσίαση του έργου της Ιδέα Βιλαρίνιο έγινε την Τετάρτη 20 Μαϊου, με πρωτοβουλία του περιοδικόυ Νέο Πλανόδιο, σε μια βραδιά με γεύση Ουρουγουάης, στο καφέ Favela, στο Γκάζι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου