Ο Νίκος Καρούζος

Ο Νίκος Καρούζος είναι ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς. Γεννήθηκε στο Ναύπλιο στις 17 Ιουλίου του 1926 από πατέρα δάσκαλο ο οποίος συνέβαλε σημαντικά στην διαμόρφωση της προσωπικότητάς του.

Λίγα λόγια για το έργο του


Ο Νίκος Καρούζος ασχολείται από πολύ μικρός με το διάβασμα ποίησης και τη συγγραφή. Το 1949 δημοσιεύει το πρώτο του ποίημα με τίτλο «Σίμων ο Κυρηναίος» στο περιοδικό «Ο αιώνας μας», ενώ το 1953 την πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο ≈Η επιστροφή του Χριστού». Η ποίηση του έχει χαρακτηρισθεί ως φιλοσοφική, θρησκευτική και μυστική! Το 1961 ο Νίκος Καρούζος βραβεύεται με το Β’ Κρατικό Βραβείο ποίησης ενώ το 1962 λαμβάνει το τιμητικό Α’ Βραβείο ποίησης της Ομάδας των Δώδεκα. Επίσης, το 1986 βραβεύτηκε με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο ποίησης.





Παρακάτω συγκεντρώσαμε έξι αγαπημένα μας ποιήματα του Νίκου Καρούζου.



* * *
Διάλογος πρώτος


Σα να μην υπήρξαμε ποτέ

κι όμως πονέσαμε απ’ τα βάθη.

Ούτε που μας δόθηκε μια εξήγηση

για το άρωμα των λουλουδιών τουλάχιστον.


Η άλλη μισή μας ηλικία θα περάσει

χαρτοπαίζοντας με το θάνατο στα ψέματα.

Και λέγαμε πως δεν έχει καιρό η αγάπη

να φανερωθεί ολόκληρη.


Μια μουσική

άξια των συγκινήσεων μας

δεν ακούσαμε.


Βρεθήκαμε σ’ ένα διάλειμμα του κόσμου

ο σώζων εαυτόν σωθήτω.

Θα σωθούμε από μια γλυκύτητα

στεφανωμένη με αγκάθια.


Χαίρετε άνθη σιωπηλά

με των καλύκων την περισυλλογή

ο τρόμος εκλεπτύνεται στην καρδιά σας.


Ενδότερα ο Κύριος λειτουργεί

ενδότερα υπάρχουμε μαζί σας.

Δεν έχει η απαλή ψυχή βραχώδη πάθη

και πάντα λέει το τραγούδι της υπομονής.


Ω θα γυρίσουμε στην ομορφιά

μια μέρα…


Με τη θυσία του γύρω φαινομένου

θα ανακαταλάβει, η ψυχή τη μοναξιά της.


* * *
Τα πουλιά δέλεαρ του Θεού
(αποσπάσματα «Διαλόγων»)


1


Να γυρίζεις — αυτό είναι το θαύμα -—

με κουρελιασμένα μάτια

με φλογωμένους κροτάφους απ’ την πτώση

να γυρίζεις

στην καλή πλευρά σου.


Πεσμένος αισθάνεσαι

την κόλαση που είναι η αιτιότητα

το στήθος ωσάν συστατικό του αέρα

τα βήματα χωρίς προοπτική.


Κι όμως στη χειμωνιάτικη γωνία ο καστανάς

περιβάλλεται από σένα.


Κόψε ένα τραγούδι απ’ τ’ άνθη

με δάχτυλα νοσταλγικά.


Να γυρίζεις — αυτό είναι το θαύμα.


2


Θα περάσουν αποπάνω μας όλοι οι τροχοί

στο τέλος

τα ίδια τα όνειρα μας θα μας σώσουν.


Αγάπη μείνε στην καρδιά —

αυτός ας είναι ο κανών του τραγουδιού σου.


Με την αγάπη

Θα σηκώσουμε την απελπισία μας

Απ’ το αμπάρι του κορμιού.


Δεν είναι φορτίο για τη χώρα των αγγέλων

η απελπισία.


Και προπαντός

ας μην αφήσουμε την αγάπη

να συνωστίζεται με τόσα αισθήματα…


3


Άπλωσε η γαλήνη τα φτερά της

ωσάν αλησμόνητος κύκνος ονείρου

σ’ αυτά τα έρημα νερά.


Κάτι νιώθω σήμερα

βλέποντας τα πουλιά.


4


Η αγωνία μου υψώνεται,

ως τα εδελβάις άνθη.


5


Τα όνειρα βλαστοί στο στήθος

κλήματα μέσ’ στην καρδιά

διαγώνια εκδικούνται το χώμα

σκοτώνοντας εμάς.


* * *
Η συντομία του ονείρου


Τρέχει μέσ’ στα χαράματα, το ελάφι

που είναι η χαρά μου τόσος αντίλαλος

εδώ που κατοικώ

ένα πουλί από καπνό ανέρχεται στο ξημέρωμα.


Ιδού ο Τρέχων

έχει σφάξει το αρνί στις πηγές των υδάτων.


Θριαμβική νεφέλη όχημα παλαιό ιδού ο Τρέχων

και το σύρουν

άλογα τρυπημένα στα λάμποντα πλευρά.


Μέσα στο όχημα βρίσκομαι και πηγαίνω

προς τον άγνωστο προορισμό μου.


* * *
Τα λυπηρά
Μικρή κλίμαξ της ψυχής και του θανάτου


Με λίγα ρούχα αιματωμένα βρέθηκε νεκρός

στη θερινή σελήνη και οι φυλλωσιές

του έδιναν τώρα τη δόξα που είναι

πάνω απ’ τις επιθυμίες καιρός

ακίνητος στους ήχους τους καθηγιασμένους.


Είχε μια φοβερή πληγή στην καρδιά του κι άλλες ακόμη

στη λεκάνη στα χέρια μέσ’ στο σεληνόφως

έβγαινε απ’ όλο το σώμα του η ομορφιά

σμίγοντας με τα χώματα.


Και μια στιγμή ο θεός έστειλε αγγέλους γύρω του

άνθη φλογερά, ιμάτια από λευκή σιωπή

της νύχτας η κλίμαξ αυτός

ανέρχεται με λίγα ρούχα αιματωμένα.


* * *
Απ’ τον κήπο μου στ’ Ανάπλι


Χειμωνικά μου χρώματα οι αποθήκες το μικρό τρένο

με ουράνιους καπνούς

χρωματιστά παιδιά κορδέλες

οι έλληνες με βάσανα και δάφνες

και ο θεός μας τόσο πατρικός υάκινθε.


Ανάληψη ζωαρχική

μικρό τρένο με τους ουράνιους καπνούς.


* * *
Η Ελένη των ποιητών


Είναι σκιά

ενός άστρου που φλέγεται

της λεμονιάς το άρωμα Λευκή.


Χρόνια του έαρος

ω χρόνια καπνισμένα κι ο ουρανός αλήτευε στυφός.


Ελευθερώσετε τον ύπνο για την ωραιότητα

στο άλλο βράδυ πάνω σε φύλλα

τα νεαρά μου οστά.


* * *
Η Λιτάνευση


Όταν παρέτυχα στη νύχτα που έλεγαν

«ο άγιος θα περάσει απόψε»

δεν το πιστεύετε ίσως

αλλ’ όμως έτρεμαν

τα δάχτυλα της θάνατος

έκρουε τα φύλλα κι ακούονταν

φωνές ακίνητα

και εκκωφαντικά

τα νέα μου βήματα.


Οι άρρωστοι γέμιζαν το χώρο

με στεναγμούς, άλλοι

με υψωμένα μάτια στο ξεχείλισμα των άστρων

άλλοι μου φάνηκαν όρθιο χώμα.


Γυρεύοντας μοναχικός

«εν μέσω των κινδύνων αισθάνεσαι

την τελειότητα της στιγμής»


Θυμήθηκα τα λόγια του φίλου τις ταλαντεύσεις του φύλλου πριν λίγα λεπτά

καθώς

έπεφτε από χέρι αδιάφορο.


Με της βροχής την ευωδιά στο ελληνικό τοπίο

άνθη ο άνεμος κ’ οι ώρες

στο σώμα μου ή στα δέντρα τελειωμένες

αισθήσεις εδώ ψηλά προς τα ουράνια

μαύρες οπώρες οι πιστοί

πεσμένες και το μέλι σπάζοντας

τους φλοιούς έσμιγε χώμα και καρπό.


Είμαστε σαν την πανάρχαια ανακάλυψη της φωτιάς

ωφέλιμοι στο θεό

γιατί είμαστε

αναφαίρετοι καλόγεροι σ’ αυτή την ερημιά

νόμοι μέσα στο θάνατο —

η φωνή του ηλικιωμένου ακούστηκε στις αμυγδαλιές

κ’ ύστερα πάλι:


— Τα μαύρα σου μαλλιά πώς χάνονται

στα βροχερά δωμάτια.


Φως απ’ τις ασετυλίνες των στραγαλάδων

σε αρχέγονα ρούχα

μια γριά βυθισμένη που διάβαζε το συναξάρι

«εν μέσω των κινδύνων…» πλησίασα

γυρεύοντας μοναχικός

έφτυναν πασατέμπο οι ανυπόμονοι

μα δε θυμάμαι πια όταν κάποιος φώναξε:


— Επτά είναι οι φλόγες του στήθους.


Άνθρωπος ο ασυγχώρητος υπό το σεληνόφως

άνθρωπος ωσεί χόρτος υπό το σεληνόφως.


* * *
Σχέδιο για το μέλλον του ουρανού


Ουρανέ ολόκληρε ανοίγει το άνθος

της φωνής μου ψηλά

έφυγαν όλα τα πουλιά, μου τον χειμώνα

δεν προσμένω σ’ αυτούς τους τόπους ελευθερώνω

αγγίζοντας έρημος το γερασμένο τοίχο της βροχής

κι όπως έρχεται απ’ την αύριο

με το φάσμα του τρόμου διασταυρώνομαι πάλι.


Λεν είναι, πια η Άνοιξη

δεν είναι καλοκαίρι μα εγώ

ας ανοίξω το βήμα κ’ εδώ λησμονημένος

να δείξω την αιωνιότητα.


Έχω άλλωστε τα φτερά ταξιδεύω

πάνω απ’ τα γλυκύτερα

βάσανα του καλοκαιριού την ομορφιά του έαρος.


Ακούω τους ήχους των τύμπανων σου Μελλοντικέ

όμως λυτρώσου από μας

πίσω δεν πάει ο καιρός μονάχα σέβεται

το κορμί με τ’ άνθη του

ιδού λοιπόν γιατί το συντρίβει.


Λησμόνησε μας.


Ακούω τη χαρά σου πολιτεία του θεού υπάρχεις

αλήθεια και δρόμος αργυρόχρωμα

κλαδιά κάτω απ’ τη σελήνη

η μυρωμένη η πορτοκαλιά το ρόδι

ευτυχισμένο λάλημα του πετεινού.


Όταν λαλεί ο πετεινός πώς σχίζει την καρδιά μου

τι ερημιά διαλαλεί στο σάπιο μεσημέρι.


Από χειμώνα σε αισθάνομαι πολιτεία του έρωτα

ο ήλιος ανατέλλει και τους πεθαμένους ίσκιους

ένα φως πανάρχαιο σάβανο τυλίγει δένοντας

σε λάμψεις τη μουσική μου.


Μεγάλη η νύχτα κ’ η ποίηση

τόσο χαμηλή για τους αναγκασμένους.


Χιλιάδες πόλεμοι συμβαίνουν στο κορμί μου.

Πού είναι τα χρόνια των υακίνθων…


Ο ήλιος σου μάτωνε τα γόνατα κ’ οι άνθρωποι

φαίνονταν ευεξήγητοι

σαν τα φυτά τη βροχή τον ουρανό!


Και τώρα να η μοίρα σου

στην πόλη μέσα τη φρικτή

μ’ ενάντιο σπίτι εναντίον άνεμο.


Έρημος τώρα ο βράχος της αγάπης —

μη με λησμονήσεις

πάνω του στα βραδινά πετρώματα

με το φεγγάρι καθαρό πουκάμισο.


Μη με λησμονήσεις βαθύτατε αέρα.

Τη νύχτ’ αναστενάζουμε.


Γλυκύτατη σελήνη φωτίζει τα πεύκα μου

έχει περάσει πια το μεσονύχτι

κ’ εγώ στρέφομαι στην πικρή κλίνη

είμ’ ένας έρημος με δάφνες ένας μοναχικός

που χάθηκε στους κρυστάλλινους μακρινούς ήχους.


Της καρδιάς μου τα πικρά και μαύρα φύλλα

πνοή που να ‘βγει απ’ τον ευλογημένο εντός μου

δεν τα κίνησε. Τώρα σε δίνες

έχω χαθεί κάποτε υπήρξα.

ο άγγελος των ορατών όπως αγάπησε βαθιά.


Σε ακούω Εκτυφλωτικέ —

πώς έρχεται η φωνή σου απ’ τον ύπαιθρο

ήχοι μου ταπεινοί πλαγιαύλων

υπάρχω κι ακούω το ελεγείο.


Εγώ τότε τραγουδούσα:

Έρωτα με κατοίκησες πολύ

φύγε απ αυτό το σπίτι.


Δεν έχει ούτ’ ένα παράθυρο να βγει.

στα δέντρα η ερημιά μου

σκόνες μονάχα και σύνεργα της ψυχής.


Οι άγιες εικόνες δεν υπάρχουν

έρωτα μη σημαίνεις-πια.


Πρέπει ν’ αρχίσω απ’ τη λησμονιά.


Μη δείχνεις — είμαι ο ανώφελος το ξέρω

σώμα για θάνατο και θάνατο

που ελπίζει σ’ ένα φύλλο δέντρου.


Η φωνή μου λυγίζει.


Αλλά δεν παραδίδομαι αντίκρυ

σ’ αυτή τη δύση τρομαγμένος

εγώ με όλο το αίμα μου

έτσι όπως πόνεσα στους δρόμους ατελείωτα

με τόσο σπαραγμό στα σύνορα μου.


Ο ουρανός είναι στον βαθυκύανο χειμώνα.


Το φως φωνάζει με τον κεραυνό.


Να με σώσουν τα όνειρα ή να με συντρίψουν

— ένα τ’ ονομάζω.


https://mikropragmata.lifo.gr/listes/sa-na-min-ypirksame-pote-ki-omos-ponesame-ap-ta-vathi-8-spoudaia-poiimata-tou-nikou-karouzou/


Αφιέρωμα στον Νίκο Καρούζο από την ΕΡΤ







https://youtu.be/DCO56P4koik