Ο τουρκομαχαλάς των Γιαννιτσών

Ο Ισραηλινός ποιητής, μεταφραστής και γλωσσολόγος Ράμι Σαάρι (εβρ. רמי סערי) γεννήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου του 1963 στην Πέταχ Τικβά του Ισραήλ και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Αργεντινή και στην πατρίδα του. Σπούδασε και δίδαξε γλωσσολογία, σημιτικές και φιννο-ουγγρικές γλώσσες στη Φινλανδία, την Ουγγαρία και το Ισραήλ. Το 2003 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Δόκτορος γλωσσολογίας (θέμα διδακτορικής διατριβής: "Οι προθέσεις στο σύστημα της μαλτέζικης γλώσσας"). Δουλεύει ως μεταφραστής για διάφορους εκδοτικούς οίκους και είναι ο αρχισυντάκτης της Ισραηλινής σελίδας του Διαδικτύου http://israel.poetryinternational.org

Ο Σαάρι ο οποίος μένει στην Αθήνα έχει εκδώσει μέχρι στιγμής 7 ποιητικές συλλογές. Το 1996 και το 2003 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης του Ισραήλ και το 2006 το Βραβείο Τσερνιχόβσκυ για τις μεταφράσεις του. Τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και το 2006 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οξύ μια ανθολογία της ποίησής του στα ελληνικά ("Κάτω από τις πατούσες της βροχής") σε μετάφραση της Χρυσούλας Παπαδοπούλου. Έχει μεταφράσει στα εβραϊκά παραπάνω από σαράντα βιβλία από τα ελληνικά, αλβανικά, ισπανικά, εσθονικά, πορτογαλικά, ουγγρικά και φινλανδικά. Οι τελευταίες του μεταφράσεις από τα ελληνικά είναι οι συλλογές διηγημάτων "Για ένα φιλότιμο" και "H σαρκοφάγος" του συγγραφέα Γιώργου Ιωάννου και το μυθιστόρημα της συγγραφέα Ρέας Γαλανάκη "Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά", ενώ παλαιότερα είχε μεταφράσει ποιήματα πολλών Ελλήνων ποιητών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, ο Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, ο Χάρις Βλαβιανός, η Κική Δημουλά, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Καββαδίας, ο Κώστας Καρυωτάκης, η Μαρία Λαϊνά, η Τζένη Μαστοράκη, ο Μάρκος Μέσκος, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μίλτος Σαχτούρης, ο Γιάννης Υφαντής και άλλοι. Επίσης έχει μεταφράσει πεζά κείμενα των συγγραφέων Κώστα Ταχτσή, Μάκη Τσίτα και Δήμητρας Χριστοδούλου.


Rami Saari (1963)
στη δική μου πατρίδα, τη νύχτα

Υπόσχεση

Σημαιοφόρο καράβι μου,
Ελλάδα, ξεκινάς διαρκώς
φορτωμένη γέλιο
και κλάμα, σε θάλασσες αλαργινές
σαν το όνειρο του ναύτη
που περιπλανιέται στον κόσμο,
από το κακό στο χειρότερο.


Τα ερωτεύσιμα κορμιά
που θα συναντήσω στο δρόμο
θα σου τα στείλω σφραγισμένα με σάλιο,
με τη δροσιά των αισθήσεων.
Είσαι μακριά μου τώρα,
μα κοντινή και ήσυχη
κάθεσαι στην καρδιά
βαλκανικής νύχτας,
στην άκρη των ταξιδιών


= = =

...και το 1982 με εγκατέλειψε η Πέταχ Τικβά
για να ζήσω τη Φιλανδία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία:
να σωπαίνω στα χιόνια, να σείομαι στους σεισμούς,
να εκστασιάζομαι με τον Δούναβη στα παραπήγματα της κόλασης.
Κάτι προϋπήρχε, μα τώρα
είναι αργά πια, να ξεκαθαρίσω τι.

...= =


Εικόνες

Τα μάτια μου αγαπάνε τα ελληνικά πρόσωπα,
τα άσπρα σαν το χιόνι,
τα μπρούτζινα σαν την ελιά,
τα παντοτινά σαν τοίχος εκκλησιάς,
τα φυτεμένα στην καρδιά, βαθιά μέσα στο σπίτι.
Σας κοιτάζω μεθυσμένος, θυελλώδης, ονειρεύομαι
την ανάμνηση, το ποίημα που 'γραψε η ζωή μου.



= = =
Τα τρία παραπάνω ποιήματα είναι από την συλλογή Κάτω από τις πατούσες της βροχής, (εκδ. Οξύ, 2006) σε μετάφραση: Χρυσούλας Παπαδοπούλου

= = =

Όταν η νύχτα κλείνει τα μάτια


Άθελά μου και με μοχθηρία
αποκόπηκες από μένα σαν το σκοτάδι,
σαν πόλη που τα σύνορά της κατακτήθηκαν
όταν η νύχτα κλείνει τα μάτια.
Σε ανακάλεσαν η τάξη, η οικογένεια,
το κοπάδι, και σε κερμάτισε η ελπίδα -
για να γίνεις όπως οι άλλοι. Αλλά εγώ
σε συναντώ πάλι,
αμέτρητες φορές,
αγαπημένο και κερματισμένο,
μακριά απ' τον εαυτό μου,
βαθύ σαν σπηλιά
στην δική μου πατρίδα,
τη νύχτα.

μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός και Ράμι Σαάρι

= = =
Μέσα μας

Σύντομα θα κατεβούμε να πιούμε έναν καφέ
στην τραπεζαρία του μικρού ξενοδοχείου.
Τα χτενισμένα μας μαλλιά θα λάμψουν, και θα χαμογελάσουμε
πολύ ευγενικά στη γιαγιά που θα μας σερβίρει.
Όμως, ο έγγονός της που στεκόταν όλη νύχτα
πάνω σε κάρβουνα, πίσω από την πόρτα μας,
με τα είκοσί του μόνο χρόνια και τα πράσινά του μάτια
ποθώντας ν' ακούσει κάθε ψίθυρο πίσω απ' τους τοίχους,
ξέρει καλύτερα από τη γριά
ότι κάτω από τα λευκά μας ρούχα,
δίχως την υποκριτική έκφραση του σαββατοκύριακου,
σε μια απόσταση λίγων εκατοστών από τον εαυτό του,
βαθιά μέσα μας, όπως τη νύχτα,
χτυπάει ακόμα η καρδιά του λύκου.

μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός και Ράμι Σαάρι

= = =

Ο Ράμι Σαάρι ζει στην Ελλάδα από το 2002. Μέχρι την κυκλοφορία του βιβλίου "Κάτω από τις πατούσες της βροχής", που το 2006 παρουσίασαν στο ελληνικό κοινό οι εκδόσεις ΟΞΥ, και στο οποίο ανθολογούνται μεταφρασμένα ποιήματα από όλες τις συλλογές του, την ποίησή του, την γνωρίζαμε από δημοσιεύσεις σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά - Ποίηση (τ. 23 & 28), Πόρφυρας (τ.76) , Εντευκτήριο, Ακτή, Περίπλους, κ.ά.. Το παρακάτω βιογραφικό, όπως και το κριτικό σημείωμα που το ακολουθεί είναι από το site των εκδόσεων ΟΞΥ:


O Rάμι Σαάρι γεννήθηκε το 1963 στην Πέταχ Τικβά του Ισραήλ και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Αργεντινή και στην πατρίδα του. Σπούδασε και δίδαξε γλωσσολογία, σημιτικές και φιννοουγγρικές γλώσσες στη Φινλανδία, την Ουγγαρία και το Ισραήλ. Το 2003 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Δόκτορος γλωσσολογίας (θέμα διδακτορικής διατριβής: Oι προθέσεις στο σύστημα της μαλτέζικης γλώσσας). Δουλεύει ως μεταφραστής για διάφορους εκδοτικούς οίκους και είναι ο αρχισυντάκτης της Ισραηλινής ηλεκτρονικής σελίδας http://israel.poetryinternational.org. Από το 2002 ζει στην Αθήνα. Έχει εκδώσει μέχρι στιγμής έξι ποιητικές συλλογές: Nα, βρήκα το σπίτι μου (1988), Άντρες στο σταυροδρόμι (1991), H πορεία του τολμηρού πόνου (1997), To ζωντανό βιβλίο (2001), Πόσος, πόσος πόλεμος (2002), και Ο πέμπτος σογκούν (2005). To 1996 και το 2003 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ποίησης του Ισραήλ και το 2006 το Βραβείο Τσερνιχόβσκυ για το μεταφραστικό του έργο, ενώ τα ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες . Έχει μεταφράσει στα Εβραϊκά παραπάνω από τριάντα πέντε βιβλία από τα Ελληνικά, τα Αλβανικά, τα Ισπανικά, τα Εσθονικά, τα Πορτογαλικά, τα Ουγγρικά, και τα Φινλανδικά. Οι τελευταίες του μεταφράσεις από τα Ελληνικά είναι οι συλλογές διηγημάτων Για ένα φιλότιμο και H Σαρκοφάγος του συγγραφέα Γιώργου Ιωάννου, και το μυθιστόρημα της συγγραφέα Ρέας Γαλανάκη Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, ενώ παλαιότερα είχε μεταφράσει ποιήματα πολλών Ελλήνων ποιητών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, ο Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, ο Χάρης Βλαβιανός, η Κική Δημουλά, ο Οδυσσέας Ελύτης, ο Νίκος Καββαδίας, ο Κώστας Καρυωτάκης, η Μαρία Λαϊνά, η Τζένη Μαστοράκη, ο Μάρκος Μέσκος, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Μίλτος Σαχτούρης, ο Γιάννης Υφαντής και άλλοι. Επίσης έχει μεταφράσει πεζά κείμενα των συγγραφέων Κώστα Ταχτσή, Μάκη Τσίτα και Δήμητρας Χριστοδούλου.

Ο Σαάρι είναι ένας ποιητής που διαρκώς συλλέγει ανθρώπινες εμπειρίες από τις χώρες των ταξιδιών του. Άλλωστε η μόνιμη περιπλάνηση στον κόσμο είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της ποίησής του.

Στα ταξίδια στις χώρες που ο ποιητής γνωρίζει καλά –Ελλάδα, Κύπρος, Φινλανδία Ουγγαρία και κυρίως Ισραήλ– η ζωή «βάφεται μενεξεδιά» και το μοναδικό σπίτι βρίσκεται στο σώμα, στην αγάπη και στον έρωτα. Περιγράφοντας τη δέσμευσή του με τη μητρική του γλώσσα και την έλξη που νιώθει προς ξένα τοπία και προς ανθρώπους που αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς πολιτισμούς, γλώσσες, και θρησκείες, ο ποιητής καταφέρνει να φέρει τους αναγνώστες του πολύ κοντά στους γρανιτένιους βράχους του Ελσίνκι, στη σημερινή σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, αλλά και στα αγροτόπαιδα που κυκλοφορούν στον Τουρκομαχαλά των Γιαννιτσών.

Η πολύπλευρη και ποικιλόχρωμη ποίηση του Σαάρι ανοίγει καινούρια παράθυρα σε διαφορετικούς τρόπους σκέψης και ζωής. Ασχολείται με ευαισθησία και τόλμη με την ανήλεη ερωτική αναζήτηση και το έντονο πάθος για τις καινούριες εμπειρίες, καθώς και για την ανακάλυψη νέων οραμάτων σε μια πολιτικά άστατη πραγματικότητα.


= = =

Ο τουρκομαχαλάς των Γιαννιτσών

Πέντε, οχτώ, δέκα σ' ένα δωμάτιο,
η μητέρα συμμαζεύει το αχούρι,
έφτασαν οι προφήτες του βαμβακιού κι οι εργάτες.
Ο τουρκομαχαλάς σφύζει από ζωή,
τ' αγροτόπαιδα των Γιαννιτσών ξεκινάνε.
Είναι όμορφα τα μονοπάτια της Μακεδονίας.
Ο Κεμάλ κι ο Ενγκίν ιδρώνουν ως το βράδυ
κι ο όμορφος Φώτης θα τους προσμένει στο λουτρό.
Ταξιδεύοντας προς την Έδεσσα, στον δρόμο για την Πριστίνα,
ασημίζουν στο σεληνόφως τα φύλλα του καπνού.

μετάφραση: Χρυσούλα Παπαδοπούλου

Κυπριακό όνειρο ΙΙ

Στη μοιρασμένη καρδιά της Λευκωσίας
η καρδιά μου μοιράζεται σκληρά.
Η λέσχη των προσφύγων είναι εγκαταλελειμμένη,
οι κεραίες παρακολουθούν το κανάλι της μοναξιάς.
Ο φόβος κυριαρχεί στα ψηλά παράθυρα του νησιού,
στους μυστικούς ορόφους του νερού.
Notre Dame du Liban, priez pour nous.
Mon cheri, πάντα Elle prie pour nous.
μετάφραση: Χρυσούλα Παπαδοπούλου

= =

Πρέπει να πάω, μου λες
.............Στον Pedro

Πρέπει να πάω, μου λες
φορώντας το μαύρο πανωφόρι της νύχτας.
Έχει άλλους σταθμούς στο δρόμο,
άλλες νύχτες σε προσμένουν.
Τα δέντρα στην αυλή γεμίζουν βροχή και φθινόπωρο,
αυτά που φαίνονται στο αμυδρό φως της βεράντας.
Έχει κι άλλους δρόμους κι αυτός είναι ο δικός σου -
να πας, να ζεις, να ζήσεις.
Βάλε λίγη ζέστη στις τσέπες σου,
όλη τη ζέστη του σπιτιού,
και κάνε ό,τι είναι να κάνεις.
Πρέπει να πάω, μου λες, και φεύγεις.
Δεν απομακρύνεσαι όπως οι δειλοί.
Έξω, πάνω στον ουρανό,
είναι το μαύρο πανωφόρι της νύχτας
και μέσα είναι το τραγούδι που μου άφησες.
Σ' ευχαριστώ για την ειλικρίνεια.

μετάφραση: Χρυσούλα Παπαδοπούλου